Türkiye imalat sanayisinde zayıf seyir sürüyor: PMI endeksi Mayıs’ta da 50 eşik değerinin altında
Investing.com – İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan Türkiye İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), Mayıs 2025 döneminde 47,2 olarak gerçekleşti. Böylelikle endeks, 50 eşik değerinin altında üst üste 14. ayında da yer aldı ve sektördeki daralmanın devam ettiğine işaret etti. Nisan ayında 47,3 olarak kaydedilen endeksin Mayıs’ta bir miktar daha gerilemesi, sektörde genel ekonomik aktivitenin zayıf seyrini sürdürdüğünü ortaya koydu.
Endeksteki bu düşük seyre iç ve dış talepte devam eden zayıflık, sipariş yetersizliği ve üretim kısıtlamaları temel neden olarak gösteriliyor. Firmaların üretim planlarını aşağı yönlü revize etmeleri ve bu durumun istihdam, satın alma faaliyetleri ve stok düzeylerine yansıması, sektör genelinde yaygın bir durgunluk havasının sürdüğünü gösterdi.
Maliyetlerde sert baskı, ancak fiyat artışlarında yavaşlama
Mayıs ayında Türk lirasındaki değer kaybının etkisiyle, girdi maliyetleri belirgin şekilde artış göstererek firmalar üzerindeki maliyet baskısını artırdı. Buna rağmen, gerek girdi maliyet enflasyonu gerekse nihai ürün fiyatlarındaki artış hızı önceki aylara kıyasla yavaşladı. Bu gelişme, nihai ürün fiyatlarının 2025 yılı içindeki en düşük enflasyon seviyesine gerilediği anlamına geliyor.
Şirketler, artan maliyetlere rağmen talep beklentilerindeki düşüklük sebebiyle fiyat artışlarını sınırlı tuttu. Söz konusu tablo, enflasyonist baskıların üretici tarafında sürmesine karşın, fiyat geçişkenliğinde sınırlı hareket alanı bulunduğuna işaret etti.
Yeni siparişlerde gerileme 23. ayına girdi
İmalat sektörü, Mayıs ayında zayıf iç talep ve küresel ekonomik koşulların etkisiyle yeni siparişlerde düşüş yaşamaya devam etti. Bu düşüş, aralıksız 23. aya taşındı ve siparişlerin azalması sektörün üretim kararlarını ve iş gücü istihdamını doğrudan etkiledi. Mayıs ayında firmalar, özellikle yerli ve yabancı müşterilerden gelen sipariş hacimlerinde belirgin bir daralma raporladı.
Sipariş alımındaki zayıflığın süreklilik göstermesi, şirketlerin üretim kapasitelerini düşürmesine ve istihdam azaltımına gitmesine neden oldu. İmalatçılar, mevcut talep görünümüyle önümüzdeki aylara yönelik beklentilerini de temkinli bir çerçevede tutuyor.
Sektörel performansta düzensiz dağılım ve sınırlı büyüme
Mayıs ayında izlenen 10 ana sektörden yalnızca “giyim ve deri ürünleri” ile “metalik olmayan mineral ürünler” üretim artışı kaydetti. Giyim sektöründe görülen toparlanmada, dış talep kaynaklı ihracat performansı belirleyici olurken, diğer sektörlerde üretim zayıflığı baskın olmaya devam etti. Özellikle tekstil sektöründe daralma güçlü şekilde sürdü ve herhangi bir iyileşme sinyali gözlenmedi.
Gıda ürünlerinde sekiz aydır süren üretim artışı bu dönemde yerini yavaşlamaya bıraktı, ancak istihdamdaki artış eğilimi sürdü. Diğer yandan, ağaç ve kağıt ürünleri sektöründe hem girdi maliyetleri hem de nihai ürün fiyatları, sektörler arasında en yüksek seviyeye ulaşırken, bu baskılar istihdam kayıplarını beraberinde getirdi.
İhracat siparişlerinde sektörel canlanma sınırlı kaldı
Yeni ihracat siparişlerinde dört sektörde artış kaydedilerek kısmi bir toparlanma gözlense de canlanmanın sektörel bazda yaygın olmadığı belirtildi. En belirgin artış giyim ve deri ürünleri grubunda yaşanırken, diğer sektörlerde bu artış daha düşük oranlarda kaldı. Kimya, plastik ve kauçuk sektörlerinde ihracat siparişlerinde iyileşme kaydedilmesine rağmen, genel üretim eğiliminde daralma sürdü.
Metalik olmayan minerallerde yeni siparişlerde kaydedilen güçlü genişleme, henüz istihdama yansımadı. İstihdamdaki azalma eğilimi devam ederken, sektör genelinde üretim kararları ihtiyatla veriliyor. Yeni ihracat siparişlerinin üretim seviyelerini sürdürülebilir bir biçimde destekleyip destekleyemeyeceği önümüzdeki dönemlerde belirleyici olacak.
İstihdamda zayıflama ve satın alma faaliyetlerinde gerileme
Talep yetersizliğine bağlı olarak sektör genelinde istihdamda düşüş derinleşti. Şirketler, düşük sipariş hacmi nedeniyle çalışan sayısını azaltmak zorunda kalırken, istihdam kayıpları çoğu sektörde belirginleşti. Bazı sektörlerde istihdam artışı görülse de genel tablo azalma yönünde kaldı. Elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe istihdam artışı devam ederken, üretim gerilemesini sürdürüyor.
Makine ve metal ürünler ile ana metal sanayi gibi alanlarda istihdam düşüşü yavaşlarken, kara ve deniz taşıtları sektöründe istihdamda rekor seviyede düşüş ölçüldü. Satın alma faaliyetlerinde de gerileme yaşandı; bu durum özellikle hammadde ve yarı mamul stoklarında belirgin düşüşlere neden oldu. Firmaların talep seviyesindeki düşüşe paralel olarak stokları minimum seviyede tuttukları görüldü.
Tedarik zincirinde teslimat sürelerinde iyileşme devam etti
Mayıs ayında tedarikçi teslimat süreleri üst üste üçüncü kez kısaldı. Düşük girdi talebinin devam etmesi, tedarik zinciri performansının bir miktar iyileşmesini sağladı. Ancak teslimat sürelerindeki bu pozitif gelişme, Nisan ayına kıyasla daha sınırlı bir hızda gerçekleşti. Tedarikçilerin performansında kayda değer bir sıçrama olmasa da gecikmelerin azalması olumlu bir sinyal olarak kaydedildi.
Bu gelişmeye karşın, firmalar stok seviyelerini düşük tuttukları için teslimat sürelerindeki kısalmanın üretim üzerinde sınırlı bir etkisi oldu. Talep eksikliği sürdüğü sürece, firmaların tedarik ve satın alma kararlarında temkinli davranması bekleniyor. Teslimat sürelerindeki bu eğilim, arz-talep arasındaki dengenin yeniden kurulup kurulamayacağının önemli bir göstergesi olarak izleniyor.
